Eiwittransitie

Hoe blijf je een groeiende wereldbevolking met onze huidige milieubelastende consumptiepatronen de komende jaren voeden? Met meer plantaardig voedsel en alternatieve eiwitten. Het lectoraat Eiwittransitie (‘protein transition’) onderzoekt hoe micro-organismen bijdragen aan een gezonde bodem en vitale gewassen met goede nutritionele waarde en smaak, en uiteindelijk gezonde mensen. Daarnaast richt het zich ook op de toepassing van micro-organismen als hoogwaardige eiwitbron voor humane consumptie, met duurzaamheid en humane gezondheid als belangrijk criterium.

Waarom Eiwittransitie Nederland?

Het produceren van plantaardige eiwitten voor menselijke voeding die in balans is met de natuur en humane gezondheid.
Het organiseren van een duurzame voedselproductie met focus op gezonde bodem en productie van nutriënten-rijk gewassen (‘nutrient based agriculture’), technologische innovaties richting mycoproteins en hybride voedsel, en gezondheid.
Doet een bijdrage aan systeemverandering in voedselketen, naar balans in eiwitproductie en consumptie met praktijkgericht onderzoek en toepassing van sleuteltechnologie.
In het lectoraat worden onderzoeksprojecten in samenwerking met diverse opleidingen (BT, BM, VT, IP, MK, BAB, IDFC) uitgevoerd.
Werkt met onderzoeksvragen zijn afkomstig uit de praktijk en is gericht op zowel nationale als internationale samenwerking met het werkveld.
Multidisciplinair onderzoekteam dat ook onderzoek doet naar verdienmodellen, consumentenacceptatie, hybride voedselontwikkeling en de voedselomgeving.

Missie en visie

Het lectoraat Eiwittransitie heeft als missie om kennis over het microbioom te verspreiden en toe toepassen. Dit brengt de aspecten van eiwitproductie en – consumptie samen en draagt het lectoraat op een unieke manier bij aan de transitie van dierlijke eiwitten naar meer plantaardige en alternatieve eiwitten in ons dieet. Uiteraard in balans met natuur en gezondheid en aansluitend op de nationale eiwitstrategie.

Onderzoekslijnen

Het lectoraat heeft vier onderzoekslijnen, microbiologie is de rode draad.

One Health: hoe is (bodem) microbioom, (nutritionele) plant kwaliteit en humane gezondheid verbonden?
Veerkrachtige productie van eiwitgewassen: hoe kunnen we weerbare eiwitrijke gewassen produceren? Welke gewassen zijn geschikt voor de regio? Lokale eiwitvoorziening. Plant-microbe interacties, stikstoffixatie. Moleculaire veredeling van weerbare gewassen.
Single cell proteins & ontwikkelen van nieuwe (hybride) voedselproducten: hoe kunnen we microbieel eiwit produceren en in voedsel gebruiken?
Planet proof dieet & darm microbioom: gezondheidsaspecten van verschillende eiwitbronnen

Projecten

De centrale onderzoeksvraag van het lectoraat is het realiseren van de voedselketen en systeemverandering naar een duurzame voedselproductie en consumptie. Eén die in balans is met onze natuur en gezondheid. In ons onderzoek staan Living Labs centraal, waarin we langjarig werken aan verschillende transitieopgaven. Met het onderzoek naar eiwittransitie dragen we bij aan SDG’s Zero Hunger (2), Good health and well-being (3), Sustainable cities and communities (11), Responsible consumption and production (12), Climate action (13) en Life on land (15).

Lijst met projecten

Soils2Guts (Steering soil microbiomes for better crop quality: The holy grail to improve human health): Dit project onderzoekt de relatie tussen landbouwpraktijken, bodemgezondheid en menselijke darmgezondheid om niet-overdraagbare ziekten te voorkomen door middel van voedingsinterventies. Het beoogt verbetering van consumentengezondheid, bodemkwaliteit en landbouwduurzaamheid, en economisch welzijn voor boeren.

MicroMelk: Bouwt voort op het Bodem en Humane Gezondheidsonderzoek en richt zich op het identificeren van de relatie tussen bodemmicroben, voedingsstoffen in grasland en melksamenstelling van Friese veehouders. Het onderzoekt de link tussen bodemmicro-organismen en melkcompositie om unieke kenmerken van Friese melk te onderscheiden en levert inzichten op voor vervolgonderzoek naar bodem-melk relaties.

Publicaties

Het onderzoek van lectoraat Eiwittransitie draagt bij aan kennisdisseminatie binnen en buiten onze hogeschool. We maken onze kennis zichtbaar, beschikbaar en bruikbaar is en implementeren deze binnen het transitiegericht onderwijs.

Uitgelichte publicaties

Meer over eiwittransitie, de rol van micro-organismen hierin en over het onderzoek van het lectoraat is beschikbaar in brochure van inaugurele rede. Hierin lees je meer over praktijkgericht onderzoek en projecten en over onderwerpen zoals eiwitproductie en consumptie, de uitdagingen van agrofoodsysteem, landbouw en milieu in relatie tot de eiwittransitie en bicro-organismen als regisseurs van de duurzame eiwittransitie.

Lees de volledige inaugurele rede

Om te bepalen of zelf geïnitieerde dieetveranderingen mentale en somatische symptomen kunnen verbeteren bij relatief gezonde individuen, heeft voormalig promovenda Anouk Willems gewerkt aan het project "Eten voor de Wetenschap" bij Van Hall Larenstein in Leeuwarden, in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen. Inderdaad hebben we aangetoond dat een zelf geïnitieerde dieetverandering kan leiden tot een significante vermindering van mentale en somatische symptomen. Verbeterde mentale en somatische gezondheid hing onder andere samen met een verminderde inname van het dieetpatroon "Bewerkte voedingsmiddelen" (zoals snoep, snacks en koekjes) en een verhoogde consumptie van groenten en fruit.

Alle publicaties van het lectoraat vind je op Greeni, de online bibliotheek van het groene hbo. Of kijk op ResearchGate

Over de lector

De geboren Tsjechische Martina Sura- de Jong volgde haar opleidingen, master en PhD in microbiologie aan de Universiteit voor Scheikunde en Technologie in het prachtige Praag. Tijdens haar promotieonderzoek bij de faculteit ‘Food and Biochemical Technology’ ontdekte ze haar passie voor DNA, microbiële ecologie en milieu. Kort daarna leidde zij als ‘principal investigator’ een multidisciplinaire onderzoeksgroep over interacties tussen bodemmicrobiota en planten, biologische/fytosanering, en de toepassing van genetische modificatie om deze sanering te optimaliseren. Ze maakt in deze rol ook deel uit van de commissie van het ministerie van Milieu, die toeziet op de veilige toepassing van GMO (Genetic Modified Organism) in Tsjechië.

In 2014 werkte ze als onderzoeker bij de opleiding Biotechnologie aan HVHL. Daarnaast zette zij samen met de voormalige lector ‘Gezonde en duurzame voeding en welvaartsziekten’ een promotieonderzoek ‘Eten voor de wetenschap’ op, dat zich richtte op de invloed van voedsel op het humaan darmmicrobioom en gezondheid. Later leidde ze de onderzoekslijn ‘Bodem en plant microbioom’ onder het lectoraat ‘Duurzame bodembeheer’. Haar expertise in microbiële ecologie en moleculaire biologie maakte haar bewust van de connectie tussen bodem, planten, voedsel en mens, en de cruciale rol van micro-organismen hierin. Het lectoraat Eiwittransitie in Leeuwarden startte in november 2022. Het is Martina haar missie om bestaande kennis te vertalen en het vergaren van nieuwe kennis van het microbioom om deze in te zetten voor een eiwitproductie en –consumptie. Eentje die in balans is met de natuur én onze gezondheid. Daarnaast richt ze zich op de toepassing van micro-organismen als hoogwaardige eiwitbron voor humane consumptie en de ontwikkeling van hybride voedsel.

Kenniskring

Eiwittransitie (multidisciplinaire) kenniskring bestaat uit een kernteam bestaande uit een lector en kernonderzoekers. Deze kernonderzoekers zijn interne (HVHL) experts op het gebied van de vier onderzoekslijnen. Ook collega's die geïnteresseerd zijn in het implementeren van onderzoek in het onderwijs zijn betrokken. De kenniskring werkt samen met meerdere externe partners, die regelmatig deelnemen aan de lectoraatsbijeenkomsten.

Met deze kennispartners werken we samen:

Bc. Kika Lewak – onderzoeker, expertise in bodem, plant microbioom, bioinformatica en lab sciences
Bc. Dewi van der Berg – docent/onderzoeker bij Biotechnologie, expertise in data science, bioinformatica, microbioom
Wouter Suring, MSc - docent/onderzoeker bij Biotechnologie, expertise in data science, bioinformatica, microbioom
Dr. Rik Veldhuis – docent/onderzoeker bij Biotechnologie, expertise in plant-microbe interacties, plant biotechnologie, stikstof kringloop
Bc. Pauline Drost – bachelor in levensmiddelen technologie, docent bij Bedrijfskunde en Agribusiness (food en non-food), onderzoeker in systeem verandering en klimaat
Dr. Anna de Souza Silva - Food Scientist met PhD in Food Analytical Chemistry (Food Authenticity and fraud), docent/onderzoeker bij Innovations in Dairy and Food Chains master programma
Dr. Jacob Duinstra – docent/onderzoeker bij Innovations in Dairy and Food Chains master programma , expertise in innovaties in voedsel en zuivelketen
Dr. Berend-Jan Dobma – docent/onderzoeker bij Innovatieve plantenteelt, expertise in plant veredeling, teeltmanagement
Dr. Rick Orij – docent bij Biotechnologie, expertise in data science, fermentatie
Dr. Han Suelmann – docent/onderzoeker bij Biotechnologie, expertise in methodiek, statistiek advies
Dr. Dick Bonarius – docent/onderzoeker bij Biotechnologie, expertise in industriële microbiologie, cellulair agricultuur, fermentatie
Korrie Hoekstra, MSc - docent/onderzoeker Communication & Innovation bij Milieukunde
Gertjan Klijnstra, MSc - docent/onderzoeker bij Voedingsmiddelentechnologie
Jendo Visser, MSc – docent/onderzoeker bij Voedingsmiddelentechnologie
Dr. Hanneke Elzerman – docent/onderzoeker Voedingsmiddelentechnologie Velp, expertise in consument acceptatie & sensorisch onderzoek
Dr. Karin van der Borght – docent bij Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek, expertise in neurogenese in hersenen van volwassenen, celbiologie, fysiologie en immunologie
Dr. Emiel Elferink – lector Duurzaam Bodembeheer
Dr. Lizette Oudhuis – lector Food & Health
Dr. Peter de Jong – lector Sustainable Processing Food & Dairy
Dr. Marije Strikwold – associate lector, Safety in the Food Chain
Dr. Koos Oosterhaven – manager FACT (Food application center of technology), voedingsmiddelentechnoloog

Partners
Leer en Kenniscentrum Bodem, Biosintrum, ECOstyle BV, RuG, Fascinating programma, Wetsus, Louis Bolk Institute, Bac2Nature, Leiden University, Fjildlab, BERNN, LTO Noord, ENZA Zaden, Bioclear Earth, Bakery Sweets Center, Provincies Noord NL, Gemeente Súdwest Fryslân, Gemeente Groningen (Wethouder eiwittransitie), Verschillende agrarische collectieven, adviseurs en verenigingen (Mulder Agro, Galama Solutions, Noordelijke Fryske Wâlden, Ecolana, Botmas Farm Foods, Voedingscentrum, JOGG, Jong Leren Eten.

Meer weten?

We richten ons op het verspreiden van kennis over het microbioom en het toepassen ervan om eiwitproductie en -consumptie in balans brengen. De mogelijkheden om samen te werken aan de transitie naar een duurzamere en gezondere voedsel systeem maakt ons enthousiast. Als u geïnteresseerd bent in het verkennen van samenwerkingsmogelijkheden, onderzoek partnerschappen of gewoon wilt bijdragen aan de toekomst van voedsel, neem dan vooral contact met ons op.

Martina Sura
Lector Eiwittransitie

E-mail: [email protected]
Telefoon: +31 26 369 58 28

♦ LinkedIn