Duurzaam Bosbeheer

Slechts 11 procent van ons landoppervlak bestaat uit bos. Eigenlijk zou dat veel meer moeten zijn, want bossen dragen bij aan natuurwaarde, CO2-vastlegging, waterregulatie, microklimaat en de productie van de hernieuwbare grondstof hout. Maar ons bos wordt juist bedreigd door de gevolgen van klimaatverandering: stormen, branden, overstromingen en hitte. Het lectoraat Duurzaam Bosbeheer zorgt ervoor dat het bos hiertegen opgewassen is, zodat het zijn belangrijke functies kan blijven vervullen.

Waarom dit lectoraat?

  • Het lectoraat doet onderzoek naar het behoud en herstel van bossen, en naar de optimalisatie van hun ecosysteemdiensten.
  • Dit onderzoek sluit naadloos aan op de opleiding Bos- en Natuurbeheer, waarmee we nauw samenwerken.
  • Met de studenten en met partners uit het werkveld werken we in teams. Samen buigen we ons over actuele onderzoeksvragen over bosecologie, bosbeheer en de productie van de hernieuwbare grondstof hout. Welke boomsoorten moeten we bijvoorbeeld planten om onze bossen weerbaarder te maken tegen klimaatextremen?
  • We bundelen ook de krachten met andere hogescholen, mbo’s en universiteiten in Nederland, in Europa en in tropische landen. Want bossen zijn overal een hot topic.
  • Ons onderzoek draagt bij aan de transitie naar een ecologisch en economisch waardevolle leefomgeving, waarin het bos een superbelangrijke rol speelt.
  • Studenten inspireren we om ons werk voort te zetten, omdat het beheer van bossen een lange-termijn verhaal is.

Missie en visie

Het is de missie van het lectoraat Duurzaam Bosbeheer om het bos én meer bos op de kaart te zetten. Dat doen we samen met andere onderwijs- en onderzoeksinstellingen en partners uit het werkveld. Onze studenten willen we motiveren en klaarstomen voor maatschappelijk belangrijke en uitdagende functies als bosbeheerders en adviseurs.

Onderzoekslijnen

Het onderzoek van het lectoraat draait om de vraag hoe wij ons bos weerbaarder kunnen maken tegen klimaatverandering. Met behoud van de verschillende ecosysteemfuncties. Daarvoor werken we met meerdere onderzoekslijnen.

  1. Revitaliseren: Door loofboomsoorten te planten, revitaliseren we monoculturen van naaldbomen. Hun strooisel gaat zorgen voor een betere bodemkwaliteit en daarmee voor een groter waterhoudend vermogen en een hogere biodiversiteit.
  2. Experimenteren: We experimenteren met inheemse en exotische boomsoorten, die mogelijk beter bestand zijn tegen droogte.
  3. Monitoren I: We monitoren jonge aanplant en de ontwikkeling van bossen. Zo leren we welke boomsoorten wel en niet kunnen overleven in een veranderd klimaat, en hoe bosbeheerders hierin kunnen sturen.
  4. Monitoren II: Met jaarringonderzoek monitoren we de groeiactiviteit van bomen op de lange termijn. En met boomsensoren houden we bij wat het effect van droogte is op de boomgroei. Daarmee kwantificeren we hoe extreme weersomstandigheden de productiviteit en vitaliteit van het bos beïnvloeden.
  5. Produceren: Hout is - als hernieuwbaar bouwmateriaal - een goede vervanger van beton en staal (materialen met een negatieve ecologische footprint). Daarom zetten we ons in voor de duurzame productie van hout. Ook in de Nederlandse bossen, als het kan. We onderzoeken bijvoorbeeld de mogelijkheden om snelgroeiende loofboomsoorten te produceren voor toepassingen in de bouw.

Projecten

Sinds de start in 2023 is het lectoraat coördinator en partner in projecten die gaan over bosherstel en bosbeheer.

Actuele projecten

  • Vitaal en Veelzijdig bos: In Vitaal bos zoeken we naar beheermaatregelen om de diversiteit en daarmee de weerbaarheid van het Nederlandse bos te verhogen. Het gelieerde project Veelzijdig bos ondersteunt bosbeheerders in hun keuze voor de juiste beheermaatregelen.
  • Wood it be possible: Samen met Wageningen University & Research (WUR) kijken we welke obstakels er zijn voor de toepassing van duurzaam hout in de bouw. Daarbij nemen we de hele keten - van bos naar houtgebruik - onder de loep.
  • EUROSILVICS: In dit project ontwikkelen we een Europees onderwijsplatform over bosecologie en bosbeheer. De WUR coördineert; het lectoraat Duurzaam Bosbeheer is geassocieerd partner.
  • COMBINED: Hoe interacteren klimaatverandering en biodiversiteit? En welke maatregelen kunnen we nemen om weerbare bossen en landschappen te creëren? Een breed consortium buigt zich hierover.

We zetten ons ook in voor tropische bossen, zoals de verduurzaming van palmolieplantages in Azië en de herbebossing in Afrika. De details? Check hiervoor de projecten van het lectoraat Oliepalm en Tropische bossen van geassocieerd lector Peter van der Meer.

Publicaties

Onderzoek van het lectoraat Duurzaam Bosbeheer resulteert in verschillende publicaties: peer reviewed- en vakbladartikelen, onderzoeksrapporten, opiniestukken en podcasts. Zo maken we onderzoek zichtbaar bij collega-wetenschappers, maar ook bij het brede publiek. Er is veel interesse, want bossen en bomen zijn ‘hot’.

Uitgelichte publicaties

  • Podcast Bomen over bos (editie 3, 2023): Hoe reageren bomen in Nederlandse bossen op klimaatextremen als de droogte in 2018? En herstellen ze daarvan? Het lectoraat doet er onderzoek naar, en lector Ute Sass-Klaassen vertelt erover in de podcast. Ook aan bod komt de rol van het lectoraat bij het creëren van weerbare bossen.
  • Wetenschappelijk artikel over jaarringonderzoek (2023): Laat de productiviteit van bossen zich door modellen voorspellen? Jaarringonderzoekers uit heel Europa (onder wie Ute Sass-Klaassen) linken daarvoor jaarringdata, klimaatgegevens en remote sensing-data. Een belangrijke studie in tijden van klimaatverandering. Want als de fotosynthesecapaciteit van het kroonoppervlak verandert, beïnvloedt dat de productiviteit en daarmee de CO2-vastlegging en koolstofopslag van het bos.

Alle publicaties van het lectoraat vind je op Greeni, de online bibliotheek van het groene hbo.

Over de lector

Lector Ute Sass-Klaassen studeerde Boombiologie en Houtwetenschappen in Hamburg (Duitsland). Al in haar promotieonderzoek in de jaren 90 werkte ze aan de droogtegevoeligheid van de beuk. In de carrière die volgde, vormt jaarringonderzoek de rode draad. Eerst als docent en onderzoeker bij het Tree-Ring Lab aan de Universiteit van Arizona. Daarna zette ze zich in voor een stichting in archeologie en bouwhistorie, waar ze houten constructies en kunstvoorwerpen dateerde.

Sinds 2003 is Ute als universitair hoofddocent verbonden aan de leerstoelgroep Bosecologie en Bosbeheer van Wageningen University & Research. Ze coördineerde cursussen en begeleidde veel bachelor-, master-, stage- en PhD-studenten. Haar ruim 100 publicaties kwamen tot stand door samenwerking in (inter)nationale netwerken. Ze was ook voorzitter van de COST-actie STREeSS en president van de Association for Tree-Ring Research. In 2020 werd ze benoemd tot ereprofessor aan de Eberswalde University for Sustainable Development. Drie jaar later startte Ute als lector Duurzaam Bosbeheer aan Hogeschool Van Hall Larenstein.

“In ons nieuwe jaarringlab van de hogeschool in Velp buigen we ons over belangrijke ecologische thema’s. We onderzoeken bijvoorbeeld de resistentie van Europese boomsoorten tegen droogte, monitoren de vitaliteit van bomen met sensoren en zetten ons in voor de duurzame productie van hout. Samen met collega’s en studenten van de opleiding Bos- en Natuurbeheer en van de WUR (waar ik nog een dag per week werk), en met andere onderwijsinstellingen en partijen uit het werkveld. Mijn motivatie? Een sterk en enthousiast team opbouwen, dat bijdraagt aan inspirerend onderwijs en relevant praktijkonderzoek rondom Nederlandse en Europese bossen en bomen.”

Kenniskring

Terwijl het lectoraat bouwt aan een kenniskring (met ervaren en jonge onderzoekers en adviseurs van de opleiding Bos- en Natuurbeheer, de WUR, Staatsbosbeheer, Bosgroepen en andere partijen uit het werkveld), slaan we nu al de handen ineen met deze kennispartners:

  • Peter van der Meer, geassocieerd lector en onderzoeker bij het lectoraat Oliepalm en Tropische bossen (HVHL)
  • John Raggers, opleidingsmanager van de opleiding Bos- en Natuurbeheer en verbinder van onderwijs en onderzoek (HVHL)
  • Linar Akhmetzyanov, docent en onderzoeker bij het lectoraat Duurzaam Bosbeheer, expert in boombiologie en jaarringonderzoek, en coördinator van het onderzoek op het jaarringlab (HVHL)
  • Juriaan Zandvliet, docent-onderzoeker bij de opleiding Bos- en Natuurbeheer en expert in bosbeheer, ziektes en plagen (HVHL)
  • Jan den Ouden, expert in bosecologie en bosbeheer en verbinder van hbo en wo (WUR)
  • Het team rondom de Hotspot Boom, bos en natuur van mbo-opleiding Bos- en natuurbeheer (Yuverta)
  • Jan Oldenburger, adviseur en expert in bosbeheer, inventarisatie en bos- en houtcijfers (Staatsbosbeheer)

Het lectoraat Duurzaam Bosbeheer is nauw verbonden met de opleiding Bos- en Natuurbeheer van HVHL. Zo zijn docent-onderzoekers direct betrokken bij onderzoeksprojecten. En studenten doen hun afstudeeropdracht bij het lectoraat, lopen stage bij onze werkveldpartners of draaien mee in projectwerk.

Meer weten?

Meer weten over het lectoraat Duurzaam Bosbeheer? Benieuwd naar de mogelijkheden van samenwerken? Of interesse in een stage of afstudeerproject? Bel of mail naar:

Dr. Ute Sass-Klaassen
Lector Duurzaam Bosbeheer

E-mail: [email protected]
Telefoon: +31 6 23 02 00 00
♦ LinkedIn

Dr. Peter van der Meer
Geassocieerd lector Oliepalm en Tropische bossen

E-mail: [email protected]
Telefoon: +31 6 51 31 26 65
♦ LinkedIn