Minder droogteschade door onderzoek naar duurzame innovaties in Friese zandgebieden

24-04-2024

Nederland heeft de afgelopen jaren steeds vaker te maken gehad met hete en droge zomers, waarbij de grondwatervoorraad onder druk kwam te staan met gewasschade en verdroging van natuur tot gevolg. In de laatste zes jaar hebben tientallen Friese agrariërs samen met regionale stakeholders vooruitgang geboekt in het vasthouden van water. Dit leidt tot een hogere grondwaterstand in de zomer en minder droogteschade aan gewassen en natuur. Bij een meer grootschalige aanpak op gebiedsniveau wordt de grondwaterstand in de zomer zelfs structureel verhoogd.

Hogeschool Van Hall Larenstein (HVHL) en Wageningen Livestock Research (WUR) onderzochten in de afgelopen drie jaar de effecten van water vasthouden op zandgebieden in het oosten van de provincie Fryslân. In het onderzoek, dat werd uitgevoerd in samenwerking met Provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân, gebiedscollectieven Noardlike Fryske Walden en ELAN, Staatsbosbeheer en Antea Group, werden onder andere vijf praktijkproeven bestudeerd bij agrarische bedrijven in het gebied.

Overhandiging rapport klimaatrobuust waterbeheer

Praktijkproeven met methoden van waterbeheer
Tientallen agrariërs op het zandgebied van Fryslân wachtten de klimaatverandering niet af. Zij staken in de afgelopen zes jaar samen met provincie en waterschap de handen uit de mouwen om op hun bedrijf meer water vast te houden. Zo kozen verschillende agrariërs voor het minder diep maken van sloten. Bij sommige bedrijven zijn de slootpeilen tot bijna een meter verhoogd. Naast een positief effect op de eigen gewassen zorgen maatregelen als deze in sommige gevallen ook voor verminderde verdroging van aangrenzende natuurgebieden. Daarnaast kozen enkele agrariërs voor peilgestuurde drainage, waarbij zij zelf de afwateringshoogte van het drainagesysteem in hun land bepalen en daarmee beter grip hebben op de grondwaterstand in de percelen.

Onderzoeksfocus en -samenwerking
Meer water vasthouden komt zowel de natuur als de landbouw ten goede. De resultaten laten zien dat een gebiedsspecifieke benadering het meest effectief is, waarbij rekening wordt gehouden met de lokale bodem- en watersystemen. Specifieke aandacht is daarnaast noodzakelijk voor de venige bodems in beekdalen, die een andere aanpak vereisen vanwege de grotere kans op natschade. Combinaties van waterberging, beekherstel en natuurontwikkeling bieden hoopgevende kansen voor deze gebieden.

Subsidies en verdere acties
Wetterskip Fryslân en Provinsje Fryslân hebben een subsidieprogramma opgesteld om grondeigenaren aan te moedigen meer water te conserveren, met subsidies tot 65% op de getroffen maatregelen. Verdere details zijn te vinden op de website van Wetterskip Fryslân.