Hoe Terschelling zich met behulp van onderzoek aanpast aan het veranderende klimaat

Terschelling is een prachtig eiland, maar ook een kwetsbaar eiland. Het wordt omringd door de Noordzee en de Waddenzee, die steeds een hogere zeespiegel krijgen door klimaatverandering. Hoe kan het eiland zich beschermen tegen deze zeespiegelstijging, verzilting, wateroverlast en verdroging? Dat is de vraag die onderzoekers van Deltares, Hogeschool Van Hall Larenstein (HVHL) en Wageningen Economic Research samen met overheden, bedrijven, natuurverenigingen en inwoners proberen te beantwoorden in het onderzoeksproject Toekomstperspectief Polder Terschelling.

Living Lab Terschelling

HVHL levert een belangrijke bijdrage aan de vier transities die nodig zijn voor een toekomstbestendige wereld: adaptatie en mitigatie van klimaatverandering, duurzame landbouw en voedsel, duurzaam waterbeheer en duurzame leefomgeving. Op Terschelling fungeert HVHL als een kenniscentrum, waar studenten en docenten samenwerken met andere experts en belanghebbenden om kennis uit te wisselen, oplossingen te bedenken en onderzoek uit te voeren in een Living Lab.

Zoetwaterbel

Een belangrijke bouwsteen in het project is het klimaatmodel dat door Deltares is ontwikkeld. Dit model laat zien wat de effecten van klimaatverandering zijn op het zoetwater op het eiland. Onder de duinen van Terschelling zit een grote zoetwaterbel, die drijft op zout water. Als de zeespiegel stijgt, stijgt ook dit zoute water. En dat drukt de zoetwaterbel erbovenop ook naar omhoog. Dit heeft gevolgen voor landbouw, natuur, drinkwatervoorziening en bebouwing op het eiland.

Aanpassen aan omstandigheden

Het klimaatmodel wordt gecombineerd met veldproeven, monitoring van grondwaterpeilen en het zoutgehalte van het water in de duinen en de polder, waar recreatieondernemers en de melkveehouders van Terschelling werken. De onderzoekers van Wageningen Economic Research vertalen de resultaten in opbrengsten en denken na over nieuwe verdienmodellen.  Er wordt ook onderzocht welke maatregelen genomen kunnen worden om de zoetwatervoorraad van het eiland zo goed mogelijk te beschermen en te behouden. Maar ook met zo’n aanpak loop je tegen grenzen aan, zegt onderzoeker Vince Kaandorp van Deltares tegen Omrop Fryslân. "Als je het op de lange termijn bekijkt, zijn er natuurlijk omslagpunten. Dan je ziet dat het niet meer helpt. Dan moet je kijken naar andere oplossingen. Kan ik op een andere manier drinkwater winnen of vasthouden of zijn er andere aanpassingen die ik moet gaan doen?"

Met elkaar om tafel

Mindert de Vries is onderzoeker en de coördinator van HVHL die betrokken is bij het onderzoeksproject op Terschelling. Hij is onder de indruk van de samenwerking tussen de verschillende partijen op het eiland. “Het is een ontzettend interessant proces dat we hier op het eiland hebben”, zegt hij. “Bijna alle partijen die op het eiland met water te maken hebben, zitten met elkaar om tafel.” Door met alle betrokkenen in gesprek te gaan, wordt bekeken welke belangen en problemen de partijen hebben. “Samen proberen we erachter te komen hoe we vooruit kunnen komen, dat gaat stap voor stap.”

Wat het project aan kennis, ervaring en oplossingen voor Terschelling zal opleveren, daar kan ook de rest van het land van profiteren, zegt De Vries. “Terschelling is een heel goed voorbeeld voor de andere eilanden, maar mogelijk ook voor het vasteland.” Hij hoopt dat het project ook anderen inspireert om samen te werken aan een duurzame toekomst. “We kunnen veel van elkaar leren als we onze kennis en ervaringen delen.”