Klimaat robuuste agrarische wateropslag

Klimaat robuuste agrarische wateropslag is een project van het lectoraat Gebiedsgerichte transities naar kringlooplandbouw.

Wat is er aan de hand?

Klimaatverandering leidt tot drogere en warmere lentes en zomers met droge perioden en intense regenbuien. Om landbouwsystemen robuuster te maken voor deze, moeten boeren en waterbeheerders overstappen van een systeem gericht op het snel afvoeren van water via drainage, naar een flexibeler en veelzijdiger systeem dat kan omgaan met water-overschotten en droogtes. Een veelbelovende strategie is om water lokaal op te slaan wanneer het beschikbaar is en het te gebruiken voor landbouw tijdens droge perioden: vergroten van de sponswerking van het landschap. Door heel Nederland, van de hooggelegen zandgronden in het oosten tot de laaggelegen kleigronden langs de kust, experimenteren innovatieve boeren, waterschappen en andere organisaties om de sponsfunctie van hun landbouw- en watersystemen te versterken. Tot op heden zijn deze initiatieven echter lokaal verspreide pilots in de ontwikkelingsfase. Deze verspreide strategieën hebben een groot agronomisch potentieel en kunnen een belangrijke rol spelen bij de regulering van lokale en regionale watersystemen. Waterschappen, provinciale overheden, nationale wetgeving en boerenorganisaties worstelen enerzijds met vragen hoe deze technologieën: te verspreiden en hoe de toepassing van veelbelovende private en collectieve strategieën duurzaam op te schalen.

Wat doet het project daaraan?

Dit onderzoeksproject onderzoekt bestaande sociaal-technische waterbergingssystemen en agronomische innovaties en hun potentieel om bij te dragen aan robuustere landbouw- en hydrologische systemen op veld-, boerderij-, landschaps- en regionaal niveau onder verschillende scenario's van klimaatverandering. Het onderzoekt de trade-offs en synergieën tussen watergebruik, landbouwproductiviteit en winstgevendheid, en hydrologische effecten op bedrijfs- en landschapsniveau. Kijkt naar de hydrologische effecten van grootschalige waterberging in de landbouw en de gevolgen daarvan voor de natuur, andere watergebruikers en lokale overstromingsrisico's. En naar de governance en juridische uitdagingen rond watereigendom in private en collectieve waterbergingssystemen en het beheer ervan.
De deelnemende universiteiten zetten binnen het project drie PhD’s, twee PostDocs en twee onderzoekers in. Van Hall Larenstein richt, samen met Aequator, Living Labs in in de Achterhoek (Winterswijk) en NO. Twente (Breklenkamp) waarbinnen we samen met praktijkpartners de opgedane kennis vertalen naar transitiepaden voor deelnemende agrarische bedrijven en het gebied.

Wat levert het project op?

• Een nieuwe kijk op de relatie tussen landbouw en watersystemen van veld tot gebiedsniveau, en meer klimaat-robuuste landschappen.
• Beleidsadviezen, een community-of-practice en tools en management methoden voor duurzame private en collectieve wateropslag.
• Ontwerpen voor vergroten sponsfunctie voor deelnemende agrarische bedrijven op veld- en bedrijfsniveau en de gevolgen voor management en eigenaarschap van privaat en collectief/publiek-privaat management van water.
• Voor bedrijven en adviseurs: tools, richtlijnen en methoden om wateropslag te ondersteunen.
• Voor beleidsmakers: inzicht in de consequenties van opschalen van wateropslag voor hydrologische systemen, belemmeringen in huidige beleid en regelgeving en mogelijkheden om die weg te nemen.
• Voor onderwijs in Bachelor en Master programma’s van deelnemende kennisinstellingen: nieuwe academische inzichten en methoden voor hun lesprogramma’s.

Lector: Rik Eweg, [email protected]
Uitvoering: Rik Eweg, Peter van der Maas (lector Duurzaam Waterbeheer), Marcel Rompelman, Jeroen Medenblik
Looptijd project: 2022-2027
Kernteam project: Wageningen-Universiteit (projectcoördinator), Vrije Universiteit Amsterdam, Universiteit Utrecht, Van Hall Larenstein, Aequator
Projectpartners: Mineral Valley Twente, agrarische ondernemers Breklenkamp en Winterswijk, VALA/WCL, VKA, Ministerie I&W, LTO
Financiers: NWO