Workshops

Workshop 1: Goed bodembeheer: spitten naar relevante onderzoeksvragen

Rinze Fokkema, Nordwin College
Hendrik Boekhoud, Hogeschool Van Hall Larenstein (HVHL)
“Nederlands veen stoot steeds meer CO₂ uit, bijna zo veel als een kolencentrale” kopte een NOS-artikel van 23 augustus 2017. Wisten we dit al niet of had nog niemand dit in perspectief gezien? Meteen rijst ook de vraag hoe te handelen willen we in 2050 voldoen aan de taakstelling tot drastische reductie van CO₂ en andere broeikasgassen. Moet het grondwaterpeilbeheer worden aangepast of  moeten de verschillende gebruikers op een andere manier met de bodem omgaan en hoe dan?
Met onderwijs, voorlichting en praktijkgericht onderzoek kan een groot gedeelte van de bodemgebruikers worden bereikt met nieuwe kennis en informatie over gezond, verantwoord en duurzaam bodembeheer. Niet alleen met het oog op veenoxidatie maar ook andere effecten zoals bijvoorbeeld vernatting, verdroging, verzilting en verschraling.
In de media verschijnen veel artikelen over bodem maar welke prikkels hebben we nog meer nodig om het beheer beter en effectiever uit te voeren?
In deze workshop willen we 5 opdrachten formuleren waarmee het lectoraat Duurzaam Bodembeheer en het Kenniscentrum Bodem aan de slag kunnen gaan. Opdrachten die ertoe leiden dat huidige en toekomstige grondgebruikers adequater van de meest recente kennis en informatie worden voorzien. Een goed bodembeheer begint bij…… en snel graag.

Workshop 2: Bodem, voeding en gezondheid onlosmakelijk met elkaar verbonden?

Chris Koopmans, Louis Bolk Instituut 
Bodem, voeding en gezondheid zijn schakels die erg nauw samenhangen. De achteruitgang van de bodemvruchtbaarheid bedreigt ook onze voeding en gezondheid. Hoe kunnen we dat keren?
Inputs kunnen de voedselkwaliteit en daarmee de gezondheid bepalen. Via organische stof en  bodembiologie kunnen we de beschikbaarheid van mineralen beïnvloeden en balanceren. De diversiteit van bodemorganismen staat daarbij aan de basis van een gezonde voedselkwaliteit.
In deze workshop duiken we in de samenhang tussen bodem en voedsel met als doel onderzoeksvragen te identificeren m.b.t. de samenhang tussen bodem en voedselkwaliteit, waarmee het Kenniscentrum Bodem verder aan de slag kan.

Workshop 3: Bodemverdichting, een qua omvang onderschat en onbekend probleem

Everhard van Essen, Aequator Groen & Ruimte
Er wordt in de (landbouw)praktijk veel gesproken over een teruglopende bodemvruchtbaarheid. Er is veel bekend vanuit bodemchemisch onderzoek over de chemische bodemvruchtbaarheid van bodems. Gemiddeld genomen is de chemische bodemvruchtbaarheid, of bemestingstoestand, op orde. Bodemvruchtbaarheid is echter meer dan alleen chemie. Het bestaat ook uit bodemleven (biologie) en de fysische
kant van de bodem. Bodemverdichting is één van de grotere problemen in de Nederlandse bodems. Uit recent onderzoek van Alterra blijkt dat 30 tot zelfs 60% van de percelen in Nederland te kampen heeft met bodemverdichting, dusdanig dat beworteling in deze bodemlagen niet meer mogelijk is. Bodemverdichting ontstaat als grond onder te natte omstandigheden wordt bereden of bewerkt. Toename van gewicht van machines speelt hierbij ook een belangrijke rol. Daarnaast kan bodemverdichting ook van nature aanwezig zijn in het bodemprofiel.

Workshop 4: Voedt de natuur de bodem, of voedt de bodem de natuur?

Pier Oosterkamp, ECOstyle
Dirk Bakker, Van Iperen
Aan de hand van verschillende bodemprofielen (op foto en fysiek aanwezig) geven we een overzicht van de input van chemische en organische bemesting en de invloed op minerale en fysische veranderingen van de bodemgezondheid. In deze workshop bespreken we:

• De invloed van bemesting op macro- en micro-elementen, verdringing en pH-invloeden met voorbeelden uit de praktijk;
• De invloed van de fysische en chemische samenstelling van de bodem op de gezondheid van planten in de Nederlandse landbouw;
• Wetgeving op het gebied van bodem en organische stof: stimulans of belemmering?
• Een paar biologische aspecten van de bodem, met organische stof, C en CO₂ in het middelpunt.

En last but not least een opdracht voor het lectoraat.

Workshop 5: Watertechnologie toegepast op de bodem

Annemiek ter Heijne, Wageningen UR
Inez Dinkla, Wetsus
Bodem en (grond)water zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De expertises bodemtechnologie en watertechnologie vinden elkaar vaak nog niet. Met watertechnologie zijn we in staat reststromen op verschillende manieren te behandelen zodat nutriënten en koolstof (stabiel/instabiel) behouden blijven, of juist worden afgebroken. Deze principes kunnen zeer bruikbaar zijn voor het terugbrengen van reststromen naar de bodem.
In deze workshop geven we voorbeelden van watertechnologieën en bediscussiëren we hoe watertechnologie en bodemkennis elkaar kunnen versterken.

Workshop 6: Inzicht in de bodem, wat gaan we op welke manier meten

Janny Peltjes, HLB
Gerard) Korthals, CSE (NIOO/Wageningen UR)
Sytze Keuning, Bioclear earth
Wereldwijd staat de Nederlandse landbouwsector bekend om zijn efficiëntie. Voor duurzame gewasproductie is een vitale bodem van belang. Bodemleven, nutriënten, structuur en vochtbalans zijn belangrijke parameters die een rol spelen in de vitaliteit van de bodem. Die vitaliteit staat onder druk door vergaande mechanisatie en door jarenlang gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest. Hoe krijgen we meer inzicht in de vitaliteit van de bodem? Wat moeten we meten en vooral ook hoe? In deze sessie gaan we in op het meten van chemische en biologische kwaliteit van de bodem. Samen met de deelnemers identificeren we welke kennisbehoefte er nog ligt met betrekking tot het verkrijgen van meer inzicht in de bodem en definiëren we onderzoeksvragen waar het Kenniscentrum Bodem de komende jaren mee aan de slag kan.